|
Stopy
na bazie miedzi obejmują brąz, mosiądz oraz stopy miedziowo-niklowe.
Brąz jest najstarszym znanym stopem. Pierwotnie składał się z 75% miedzi
oraz 25% cyny. Dzisiaj nazwa brąz odnosi się do szerokiej gamy stopów na
bazie miedzi, zawierających różne dodatki, a niekiedy zupełnie nie
zawierających cyny. Spośród najważniejszych odmian brązu należy wymienić
fosforobrązy, wytwarzane przez dodanie do 0,5% fosforu do brązu o
zawartości 85-90% miedzi. Przy zawartości fosforu nie większej niż 0,3%
stop jest sprężysty i niemagnetyczny. Te własności decydują o jego
szerokim zastosowaniu w przekaźnikach elektromagnetycznych. Styki
wykonane z takiego stopu łatwo złączyć, a jako że nie ulegają
namagnesowaniu, po ustaniu działania siły ściskającej łatwo się
rozłączają, przerywając przepływ prądu w obwodzie.
Gdy zawartość fosforu jest wyższa od 0,3% to stop staje się znacznie
twardszy, wskutek powstawania w nim fosforku miedzi. Ta twarda forma
fosforobrązu jest z kolei używana do wytwarzania łożysk w silnikach.
Brązy ołowiowe
Dla łożysk, które muszą wytrzymać duże prędkości obrotowe i ciśnienia
lepszy jest fosforobrąz ołowiowy. Powstaje on przez dołączenie do
fosforobrązu około 3,5% ołowiu.
Zwykły brąz ołowiowy wykorzystuje się także do wykonywania różnego
rodzaju blach. Stopy z niewielką zawartością ołowiu (do 0,5%) są używane
do wyrobu złączek rur wodociągowych bądź rur do przesyłu pary wodnej. Z
takich stopów wytwarza się również ozdoby. Natomiast stopy z wysoką
zawartością ołowiu, mogące zawierać nawet do 20 procent tego
pierwiastka, wykorzystuje się do produkcji łożysk specjalnych o wysokich
parametrach.
Spiż
Spiż jest odmianą brązu zawierającą cynk. Normalny spiż zawiera około
88% miedzi, 8-10% cyny oraz 2-4% cynku. Spiż niklowy zawiera oprócz tego
do 5% niklu, a spiże ołowiowe do 5% ołowiu. Spiżu używano pierwotnie do
wyrobu luf armatnich oraz dzwonów. Dziś stosuje się go w różnych
drobnych elementach, w tym do produkcji łożysk.
Brąz aluminiowy
Brąz aluminiowy, czyli brązal, jest stopem miedzi i aluminium, często z
niewielkim dodatkiem innych metali, na przykład niklu, żelaza lub
manganu. Mimo że nazywany brązem, stop ten zwykle nie zawiera w ogóle
cyny. Brązal jest tak wytrzymały, jak miękka stal i cechuje się
doskonałą odpornością na korozję, w tym także na działanie
rozcieńczonych kwasów. Wytwarza się zeń śruby okrętowe, elementy
hydrauliki siłowej oraz elementy instalacji przemysłu chemicznego, jak
kwasoodporne zbiorniki i pompy.
|